Verslag Nieuwjaarsbijeenkomst 2020

Door Karin van Goor

Voorzitter Charlotte Ritter verwelkomde het nieuwe verenigingsjaar 2020 met een terugblik op veel nationale en internationale protesten, en vroeg zich af of we wellicht de Roaring Twenties opnieuw gaan meemaken.

Afgelopen jaar beleefde de Vereniging de afsluiting van 400 jaar Dordtse Synode met een lezing van Prof. Van Lieburg in de Grote Kerk. Het jaarboek Een steengoed Verhaal was een enorm succes en leidde tot meer dan 160 inschrijvingen voor de Gevelstenen-wandelingen. En in oktober werden de twee Dordtse Puienprijzen uitgereikt.

Het jaar 2020 staat in het licht van nieuwe herdenkingen: 75 jaar vrijheid, 800 jaar stadsrechten en het 400^ste geboortejaar van Aelbert Cuyp. De verschillende Dordtse verenigingen zoeken elkaar weer op voor samenwerking: Merwe’s Oratorium Vereniging, Vrienden van de Grote Kerk, Dordrechts Museum, Vereniging oud-Dordrecht en het Biesbosch Museum.

Het ledental van de VOD staat inmiddels op 1208. Charlotte Ritter zal in april in de Algemene Ledenvergadering de voorzittershamer overdragen aan Johan Abcouwer. Peter van Rooden heeft zijn archiefklus geklaard en er is een ambassadeur onderwijs gevonden in de persoon van Frans Schiereck.

Na de inleidende woorden van de voorzitter, nam historisch onderzoeker Jean van Wageningen het woord onder het vertonen van afbeeldingen van oude documenten en prenten. De recente renovatie van het orgel in de Trinitatiskapel heeft hem in de geschiedenis doen duiken van de Lutheranen in Nederland.

In de 16^de eeuw bestond er een grote gemeenschap van Lutheranen in Amsterdam, die na de Spaanse Furie uit Antwerpen waren gevlucht. Een eeuw later trokken vele Lutherse houthandelaren uit Scandinavië en Duitsland naar de houtzagerijen en scheepswerven in de Zaanstreek. Maar ook naar Dordrecht, waar de nieuwkomers zich richtten op de handel en raffinage van suiker.

Jarenlang drongen de Lutheranen in Dordrecht aan op een eigen kerkgebouw. Toen een vooraanstaand suikerraffinadeur dreigde om de stad te verlaten, besloot de Oudraad in 1690 om de Lutheranen het Kisthuis (timmerwerkplaats voor doodkisten) in de Vriesestraat toe te wijzen als kerkgebouw.

In hetzelfde jaar 1690 werd in Zaandam Anthonius Kisselius geboren. Hij was de zoon van de arts Johan Hendrik Kisselius, die vanwege zijn geloof verjaagd was uit de Elzas. Anthonius werd Luthers predikant en in 1723 in Dordrecht beroepen als zesde leraar van de Augsburgse Confessie. Hij bleef na zijn emeritaat in Dordrecht wonen, overleed in 1758 en werd uiteindelijk begraven in de Augustijnenkerk.

Op 1 november 1733 wijdde Anthonius Kisselius het orgel in de Lutherse Kerk in. Het orgel had bovenop een beeld van Koning David met een harp en twee engelen met bazuinen.

Bart van Buitenen, vaste organist van de Trinitatiskapel en gepromoveerd musicoloog, nam de presentatie van Jean over en vertelde dat het eerste orgel binnen 50 jaar werd vervangen door een nieuw orgel, met gebruikmaking van elementen uit het eerste orgel en naar een eigen Dordts ontwerp. De vele renovaties die volgden, betekenden vaak een achteruitgang in de geluidskwaliteit. Maar in het afgelopen jaar zijn alle pijpen grondig aangepakt en deze renovatie heeft daadwerkelijk een verbetering bewerkstelligd.

De ongeveer 100 aanwezigen konden daarna genieten van de klanken van het orgel. Bart speelde twee muziekstukken voor klavecimbel van Elbertus van Eem (1748-1821): wereldlijke, opvallend luchtige, zelfs vrolijke muziek. Verrassend voor diegenen die bij een orgel denken aan geestelijke muziek en de gewijde tonen tijdens een kerkdienst. Van Eem woonde in Dordrecht en was organist van de Augustijnenkerk en later van de Grote Kerk.

Met de sensuele sarabande van Nicolaas Woordhouder  (1675-1737) nog naklinkend in de oren, lieten opvallend veel leden zich verleiden tot na- en bijpraten, en proostten er op een goed en gezond nieuwjaar!

In de tussenzaal werden voor belangstellenden filmpjes vertoond uit de VOD-jubileumtentoonstelling Spiegel voor het heden in het Dordrechts Museum (2017).