De achterkant van de Dordtse Glorie
Armen en paupers tijdens de crisisjaren (1929-1936)
Het Jaarboek 2022 behandelt de gevolgen van de Grote Depressie van de jaren dertig voor de armen en paupers van Dordrecht. Leefomstandigheden die voor het uitbreken van de crisis al niet best waren, werden dramatisch. Door werkloosheid en drankmisbruik vervielen sommigen van ‘gewone’ armoede in pauperisme.
De condities waarin sommige arme gezinnen moesten wonen, waren vaak bijzonder slecht. Al voor de crisis uitbrak was de gemiddelde woningvoorraad in het oude centrum van Dordrecht op veel plaatsen volkomen verkrot. Kleine huizen waren door huisjesmelkers opgesplitst in meerdere ‘woningen’, waar soms grote gezinnen in één enkele kamer huisden. Vocht en ongedierte (o.a. ratten en muizen) maakten bewoning vaak erg ongezond.
Veel van die huizen stonden op de nominatie om ‘onbewoonbaar verklaard’ te worden. Maar zelfs als ze dit predicaat kregen, bleven de mensen er gewoon wonen; waar moesten ze anders heen? In het boek worden diverse voorbeelden van deze dramatische woonomstandigheden behandeld.
Was er dan helemaal geen hulp voor de allerarmsten? In twee uitgebreide hoofdstukken gaat de auteur van het jaarboek hierop in. Vanuit de gemeente was er het Maatschappelijk Hulpbetoon, een soort bijstand, waarbij armen en paupers onder bepaalde voorwaarden gerichte ondersteuning kregen. Maar ook vanuit particuliere (kerkelijke) hoek waren er veel initiatieven om de arme inwoners van Dordrecht bij te staan.
Om langdurig werklozen een kans te bieden toch iets te verdienen, werd de ‘werkverschaffing’ in het leven geroepen. Sommige van deze projecten waren landelijk, andere plaatselijk (polder De Biesbosch, Wantijpark). Weigeren om mee te doen was echter geen optie. Daarnaast waren er ook ‘werkverruimingsprojecten’, door de overheid aanbestede projecten, waarbij de ingeschakelde werklozen gewoon loon naar werken kregen. In Dordrecht was dat bijvoorbeeld de aanleg van de Krispijntunnel.
Afsluitend worden in het boek voorbeelden gegeven van gezinnen die op de een of andere manier afhankelijk waren geworden van steun, Maatschappelijk Hulpbetoon, of liefdadigheid. De Kromme Elleboog was een straat waar relatief veel armen en paupers woonden, in erg slechte huizen. In het boek tonen voorbeelden uit deze straat hoe de crisis uitwerkte op individueel niveau.
Het boek is rijk geïllustreerd en wordt afgesloten met een literatuurlijst en namenindex.
De achterkant van de Dordtse Glorie
Subtitel: Armen en paupers tijdens de crisisjaren (1929-1936)
ISBN/EAN: 978-90-825185-66
NUR: 693
Auteur: Joop Wammes
Uitgever: Vereniging Oud-Dordrecht
Aantal pagina’s: 208 pagina’s in full colour
Verschijningsdatum: 22 april 2022
Winkelprijs: € 15,95
Dit jaarboek van Oud-Dordrecht is te bestellen via publicaties@oud-dordrecht.nl of via de (lokale) boekhandel.