Dordtse stenen kunnen nog meer vertellen
Eerste stenen in Binnenstad en 19de-eeuwse Schil
Het zal iedereen wel eens zijn opgevallen, onderin de gevels van sommige huizen: stenen met een geheimzinnige inscriptie, meestal met een jaartal en een paar letters of een naam. Bij sommige stenen is de tekst volledig weggesleten, bij andere is deze nog goed te lezen, maar onbegrijpelijk. Het zijn stenen die bij de start van de bouw van een nieuw huis werden ingemetseld. Het nieuwe Jaarboek 2020 van de Vereniging Oud-Dordrecht behandelt deze ‘eerste stenen’, voor zover bewaard in de Binnenstad en 19de-eeuwse Schil van Dordrecht.
Een werkgroep bestaande uit Tom Hoogerwerf, Kitty Römer-Hurkmans en Harry Wouters heeft de eerste stenen opgespoord, ontcijferd en uitgezocht wie er achter die soms onbegrijpelijke initialen verborgen zitten. Het vorige jaarboek Een steengoed verhaal is samengesteld door dezelfde werkgroep en behandelt de ‘gevelstenen’ in de binnenstad. Hierin was niet voldoende ruimte om ook de eerste stenen mee te nemen: het huidige jaarboek is dus in feite een vervolg op het vorige. Centraal staat het verhaal dat de eerste stenen vertellen, over het huis dat ze versieren, en over degene die de steen heeft gelegd. Vaak waren dit kinderen, soms zelfs peuters of kleuters. Van sommige eerstesteenleggers is zelfs een foto achterhaald.
In een inleiding geeft bouwhistoricus Christine Weijs een overzicht van de typen eerste stenen en de ontwikkeling daarvan. De ‘mode’ om eerste stenen in te metselen ontstond aan het begin van de 19de eeuw en bleef populair tot aan de Tweede Wereldoorlog. Maar ook daarna werden incidenteel nog wel eerste stenen geplaatst.
Het metselen van de eerste steen voor het verenigingsgebouw van CJMV Eben Haëzer aan de Burg. de Raadtsingel op 1 januari 1927. Foto: Beeldbank Regionaal Archief Dordrecht.
Het grootste deel van het jaarboek wordt gevormd door de inventarisatie van de 170 eerste stenen in Binnenstad en 19de-eeuwse Schil die door de werkgroep zijn gevonden. Van iedere steen wordt een beschrijving gegeven en een korte historische schets van het huis en zijn bewoners. Ook diverse ‘stichtingsstenen’, bijvoorbeeld van hofjes, worden behandeld.
De meest recente ‘eerste steen’, in 2008 gelegd door de 11-jarige Robin Bos bij de afronding van het funderingsherstel aan de Cornelis van Beverenstraat.
Het boek is rijk geïllustreerd en wordt afgesloten met een uitgebreide literatuurlijst en namenindex.
Dordtse stenen kunnen nog meer vertellen
Subtitel: Eerste stenen in Binnenstad en 19de-eeuwse Schil
ISBN/EAN: 978-90-825185-4-2
NUR: 693
Auteurs: Tom Hoogerwerf, Kitty Römer-Hurkmans, Harry Wouters
Uitgever: Vereniging Oud-Dordrecht
Aantal pagina’s: 204 pagina’s in full colour
Bindwijze: garenloos gelijmd
Verschijningsdatum: 22 april 2020
Winkelprijs: € 15,95
Dit jaarboek van Oud-Dordrecht is te bestellen via publicaties@oud-dordrecht.nl of via de (lokale) boekhandel.